‘Ik ben altijd wel een spirituele zoeker geweest.’

door | Vitaal, Vitaal Les 3

Zo’n dertig jaar geleden interviewde ik haar voor de Hitkrant. Het ging vooral over haar rol in Spijkerhoek als ik me goed herinner. Een paar dagen voor de Grandprix in Zandvoort sprak ik haar opnieuw. Deze keer ging het niet over haar carrière als actrice, maar over heel andere, minder aardse zaken. Ze is nog maar weinig veranderd: Manouk van der Meulen, actrice en schrijfster: nuchter, vrolijk en open. Precies wat ik zo mooi aan haar vond…

Geboren in Rotterdam verhuist ze al snel met het hele gezin naar Zweden. ‘Mijn vader werkte toen voor Unilever en kreeg daar een job’, vertelt ze. ‘Daar heb ik tot m’n 5de gewoond.’ Daarna keerde ze terug naar Nederland en streek neer in Bentveld, een klein plaatsje, grenzend aan Zandvoor, waar haar vader – sinds haar moeder vorig jaar overleed – nu alleen woont.

‘Dus ik ben op de fiets, tien minuutjes, alleen ik kon de weg niet vinden’, vertelt ze lachend.

‘Ik ben heel open.’

Zestig is ze inmiddels, maar veel is ze ook uiterlijk niet veranderd, wat korter haar, iets meer rimpeltjes; nog steeds die klaterende lach, een tikkeltje bescheiden maar, zoals ze zelf zegt: ‘heel open en avontuurlijk’. Zich uitgebreid verontschuldigend, schuift ze een half uurtje later dan gepland, aan op het uitgestorven terras van de Beachclub in Zandvoort. Je zou haar kunnen kennen van nog tientallen andere rollen in Nederlandse films en series, o.a. Sprong Naar de Liefde, de Boezemvriend met Andre van Duin, Moord In Extase, Wassende Water met Thom Hoffman en Shadowman met Jeroen Krabbe. Maar ook Vrouwenvleugel en Onderweg Naar Morgen. Daarnaast maakte ze vorig jaar haar schrijfdebuut met De Rode Draagdoek.

‘Het maakt me happy’.

Een paar dagen voor dit gesprek las ik in een interview uit 2017 dat ze dagelijks chant en dat ze ‘daar heel gelukkig van wordt.’ Wat is dat precies? ‘Chanten is het steeds weer herhalen van een Boeddhistisch mantra’, vertelt ze ‘Nam Myho Renge Kyo’. Ja, wat betekent dat? I devote myself to the mystic law of cause and effect; alles wat er gebeurt, wat er op je pad komt, heeft een oorzaak en gevolg, dat kunnen positieve of negatieve gevolgen zijn. De goede dingen houd je natuurlijk in je broekzak, en de negatieve, de dingen waar je mee zit, die kan je transformeren.’ Schaterlacht: ‘Dat maakt me happy.’

Het Nichiren-boeddhisme

Het Nichiren-boeddhisme is een tak van het Boeddhisme gebaseerd op de leringen van de Japanse monnik Nichiren Daishonin (1185-1333). Hij baseerde zijn boeddhistische leer op de Lotussutra, een geschrift uit het Mahayana-boeddhisme. Het Nichiren-boeddhisme is een brede term die verschillende scholen en subscholen, alsook nieuwe Japanse religies overkoepelt.

‘Het werkt echt voor mij!’

Om daar meer over te weten te komen, ga ik met haar ruim twintig jaar terug in de tijd. ‘In 1999 woonde ik in Londen’, vertelt ze, ‘daar deed ik een korte film, The Dogs of Thessaloníki en daar ontmoette ik mijn huidige man, een acteur/regisseur. Hij heeft mij geïntroduceerd in deze vorm van Boeddhisme.’

‘Deze vorm’, Nichiren Daishonin, gebaseerd op de Lotus Sutra, kenmerkt zich door het chanten: het veelvuldig herhalen van de mantra ‘Nam Myoho Renge Kyo. Dat doe ik elke ochtend een a anderhalf uur en ’s avonds nog een half uurtje, dus zo’n twee uur per dag. Maar als je net begint is tien minuten in de morgen en tien minuten n de avond ook prima hoor. Juist het praktische ervan sprak me zo aan, zonder tralala of zweverigheid. Dat je bepaalde issues in je leven kan transformeren.‘

Ze legt uit: ‘We hebben allemaal dingen die goed gaan in het leven, maar ook dingen die ons in de weg zitten; dat je denkt: waarom heb ik steeds ruzie met mijn moeder, waarom kan ik geen gezonde relatie opbouwen? Iedereen heeft wel iets, dat kan zijn op het financiële vlak, op het rationele vlak of wat dan ook. Wat goed gaat, gaat goed, maar juist de dingen die niet goed gaan, en die je niet zomaar om kan draaien, dat is lastig.

Denk ook aan het inspirerende Boeddhistische principe dat een lotus bloem in modder groeit; oftewel, hoe meer moeilijkheden hoe meer groei! Deze maatschappij is geneigd problemen als zwaktes te zien.

En ik merkte al heel snel dat dat chanten me daar werkelijk bij kan helpen.’ Dan lachend: ‘Ik zou het natuurlijk nooit doen als het niet werkt, ik zou wel gek zijn om dan al mijn tijd daarin te investeren.’

‘Met het chanten kan je jezelf ontwikkelen.’

In de kern gaat het over – in mijn woorden: verbeter de wereld en begin bij jezelf; zorg eerst dat je de zaakjes bij jezelf op orde hebt, voordat je verder kan. In haar woorden: ‘Je werkt met een soort van doelen, waardoor je ziet dat het resultaat oplevert. Shortterms, zoals vandaag: ik ga jou ontmoeten en wat wil ik daarmee? Dat schrijf ik ook echt op. Maar ook langer: over een jaar, vijf jaar, daar chant ik dan heel concreet voor. Als ik chant haal ik het hoogste potentieel uit mezelf, mijn hoogste Boeddha: wijsheid, moed en compassie.’

Ze legt uit: ‘Dit Boeddhisme gaat er vanuit dat we allemaal Boeddha zijn, het potentieel hebben van een Boeddha, en dat je dat met het chanten wakker kan maken, meer kunt ontwikkelen.’

‘Nam Myoho Renge Kyo is de essentie.’

Het gaat vooral, denk ik, over de vraag: hoe ga je om met de uitdagingen van het leven, hoe zorg je er voor dat je daar beter tegen bestand bent. ‘Ja, dat klopt wel’, beaamt ze. ‘Als je je wilt ontwikkelen kom je obstakels tegen. Dan is het een kwestie van wilskracht, acceptatie en creativiteit om die te overwinnen, om toch je doelen te halen. Dat moet je zelf doen, niemand anders kan dat voor je doen, maar een klein beetje hulp kan geen kwaad’, lacht ze. ‘Het gaat heel erg over het concept Poisson into medicine’, iets dat tegen je werkt – dat kan iets in jezelf zijn of daarbuiten – hoe kan je dat met Nam Myoho Renge Kyo omdraaien, zodat het voor je gaat werken?’

Chanten

Het chanten is de essentie van de Lotus Sutra, de Boeddha zoals we die allemaal kennen, zittend onder een boom. Hij vroeg zich af of de mensheid wel gelukkig was en kwam tot de conclusie dat dat niet zo was, dat veel mensen lijden. Toen stelde hij zich de vraag: ‘Wat kan je daar aan doen?’ zijn antwoord was: ‘Alles wat ik verteld heb is Nam Myoho Renge Kyo, dat is de essentie’.

‘Het geeft focus.’

Het doet me denken aan mediteren. Hoewel het daar in eerste instantie veel van weg heeft, is er toch een essentieel verschil. Waar je bij mediteren naar binnen gaat, treed je bij chanten juist naar buiten. Bij mediteren, sluit je je ogen en focus je je op dingen die in je lichaam gebeuren, die je daar voelt, terwijl je bij chanten je ogen juist open houdt, omdat je je wilt zien wie je bent.

Je kan er kalm van worden, maar belangrijker is dat je karma verandert, daarom noemen we het een dynamische meditatie. 

 

‘Als je chant kijk je bijvoorbeeld naar de witte muur voor je’. Het is de basis van het leven en de dagindeling van Manouk van der Meulen. Na de eerste kop koffie, start ze de dag met chanten, een uur, soms anderhalf citeert ze deze zin. In tegenstelling tot mediteren, houd je hierbij je ogen dus open. ‘De Boeddha is ook maar gewoon een mens, net als wij. Dus het is niet iets abstracts. Jij bent een mens van vlees en bloed. Het is helemaal niet erg als je boos bent en het is ook prima dat je meer geld wilt of dat je ambitieus bent; in deze vorm van Boeddhisme is dat eerder een plus. Het is een drijfkracht, een motor om je ding te doen.’

Deze vorm van Boeddhisme kent 10 levensstaten, waarvan de hoogste de Boeddha is. ‘Als je chant, blijf je langer en vaker in die hogere levensstaat’, legt ze uit, ‘Als je dus een probleem ervaart, wordt het getriggerd. Als je je niet goed voelt, of je krijgt ruzie met iemand, dan is het goed dat je weer connect met die mantra maakt, zodat je niet reageert vanuit je lagere levensstaten maar vanuit kalmte; luisteren in plaats van praten of schreeuwen. Dat je wijsheid of kracht gebruikt in plaats van woede of frustratie. Het geeft me ook een soort van focus, het geeft me het gevoel dat ik meer bij mijn missie ben.’

‘Alles wat niet bij mij past – de keuzes die ik heb gemaakt, bepaalde mensen, bepaalde situaties – verdwijnt gewoon zo veel sneller. Andersom heb ik het gevoel dat ik dingen aantrek die beter bij mij passen. Naarmate je ouder wordt, krijg je zo’n rugzakje dat alleen maar voller en vermoeiender wordt. Als je chant word je jonger, lichtvoetiger en duidelijker in wat je nog allemaal wil. Dat houdt je gezond, zowel mentaal als fysiek. Je maakt dan de goede keuzes voor jezelf. Chanten gaat vooral over mij, wat is nou echt goed voor mij? Wat zijn mijn kwaliteiten, wat zijn mijn talenten of wat wil ik nu echt? Ieder mens heeft bijvoorbeeld te maken met conditioneringen, van ouders, van de mensen om hem heen, school of de maatschappij, terwijl dat misschien toch niet iets is wat bij jou hoort. Daar kan je iets aan doen.’

Als je dat toespitst op jezelf, wat heeft het je gebracht?

‘Heel praktisch.., een betere relatie. Voor ik mijn huidige man leerde kennen, had ik een paar relaties die gewoon niet goed waren, en met chanten heb ik dat helemaal omgedraaid, en – twee in een – daardoor heb ik meteen de liefde van mijn leven ontmoet. Nu heb ik een hele positieve, gezonde relatie.’

Na een korte pauze, waarin ze de boel op een rijtje lijkt te zetten, zegt ze bijna mijmerend: ‘Ik heb best wel grote keuzes gemaakt sindsdien, keuzes als naar Zweden verhuizen. Keuzes die je niet een, twee, drie maakt en die ook verkeerd uit hadden kunnen pakken. Dat ik op mijn leeftijd naar Zweden ben verhuisd, daar een nieuw leven ben begonnen, de taal heb geleerd, dat ik dat boek heb geschreven. Alles wat je doet, kost veel minder negatieve energie.

Ik denk dat je met dit Boeddhisme ook veel meer respect voor jezelf krijgt. Bij veel mensen is zelfrespect en zelflove, om het zo maar te zeggen, niet zo erg goed ontwikkeld. Je zorgt ook beter voor je zelf; je gaat bijvoorbeeld meer op je eten letten, op gezond zijn, mentaal en fysiek… Het geeft mij, na 22 jaar praktiseren veel meer rust, standvastigheid, ik raak niet zo snel meer van mijn apropos. Mijn basis is gewoon steady.’

Dat zijn de bijwerkingen..

Lacht: ‘Ja dat zijn de bijwerkingen, de positieve bijwerkingen. Dat gaat bijna automatisch. Je ziet je Boeddha en die van anderen. Dat is gemakkelijk als je van iemand houdt, maar niet zo gemakkelijk als je je enorm irriteert aan iemand, of als iemand het je moeilijk maakt. Om de Boeddha in anderen te zien heb je echt de krachtsinspanning, de spirituele gym van Nam Kyoho Renge Kyo nodig.’

Maar het is niet als met bidden; je bidt om iets te krijgen?

‘Nee, het zo simpel is het niet. Het is niet iets van tralala, een soort van toverstokje. Nee. Ik ben blij dat je dat je dat aanstipt  Het is een kwestie van inzicht. Dat je op een gegeven moment denkt: aha, zo moet ik het aanpakken. Maar’, benadrukt ze, ‘niet zonder een actie van jou. Bijvoorbeeld: ik wil een nieuwe baan, Nam Myoho Renge Kyo, je gaat chanten, maar dan wel de actie van even solliciteren, of even in de krant kijken.’

Bidden is -als ik het goed begrijp- contact zoeken met een persoon of energie buiten jezelf, terwijl chanten gaat om de kracht uit je zelf te halen.

Omdat het dan meer aandacht krijgt? En wat meer aandacht krijgt, groeit?

‘Nou, dat klopt precies. Je moet wel eerst tot het besef komen dat het belangrijk voor je is. Door dat chanten krijg je de helderheid van geest: ik wil echt dat! Of ik wil echt dat niet! Duidelijkheid, helderheid. Of ik hou wel van haar, maar het werkt gewoon niet, hoe kan ik dat transformeren? Moet ik weg, ga ik blijven? Vaak geven mensen elkaar de schuld, maar het concept is: jij moet eerst veranderen!’ Jij moet iets doen. Als jij verandert, verandert je omgeving mee. Als jij gelukkig bent, verandert de omgeving dus ook.’

Anders gebeurt er niets…

‘Inderdaad, anders gebeurt er niets. Je moet naar buiten treden, actie ondernemen. Soms heb je de kracht niet, en om de kracht te vinden, om dat aan te gaan, chant je Nam Myoho Renge Kyo.’

Wanneer vind je dat het gemakkelijkst, als iets gemakkelijk is of als iets moeilijk is?

‘Dat vind ik interessant.’ Na even nadenken: ‘Ik vind het bijna moeilijker als het makkelijker is. Als iets moeilijk is, voel je weerstand, dan moet je je best doen en dat geeft me kracht. Maar als het makkelijk is, voel je je een soort van slappe pudding.’ Dan: ‘Wat een goede vraag. Zo heb ik het nooit bekeken. Ik doe ook yoga en daar heb je yang, dat is meer stevig, makkelijk, en yin. Dat is vrouwelijk en zachter. Ik vind yin meestal moeilijker, want dat brengt je niet tot zweten, dus waar doe je het dan voor?’

Is het een soort religie?

‘Nee, het is geen kerk of instituut, maar miljoenen mensen over de hele wereld praktiseren het. Ook veel bekende mensen, mensen als Orlando Bloom, Tina Turner of Herbie Hancock.’

Wat kan de lezer doen als hij of zij er meer over wil weten?

‘Als je er meer van wil weten, kan je ‘Nichiren Daishonin’ of ‘Nam Myoho Renge Kyo’ of ‘Boeddhisme’ of kijk eens op de SGI-websie https://www.sginl.org. Dan vind je altijd wel mensen die je verder kunnen helpen bij jou in de buurt. Ze hebben overal meetings. Dan nemen ze contact met je op, en word je uitgenodigd en kun je kijken of het voor je werkt. Want als het niet voor jou werkt, waarom zou je dan je tijd verdoen.’

Als je er echt voor kiest en voelt dat dit chanten een positieve effect op je leven heeft, kan je een Gohonzon aanvragen, een soort mandala.

Hoe nu verder?

Vijf jaar geleden, verkocht ze het appartement in Amsterdam. Dat gebruikte ze elke keer als ze in Nederland terug was. Betekent dat dat ze minder vaak in Nederland is? ‘Ik kijk gewoon wat er op mijn pad komt, of het nu met acteren of schrijven te maken heeft – vorig jaar is mijn boek uitgekomen, De Rode Draagdoek, toen was ik weer veel in Nederland – of misschien wel iets anders. Ik denk dat ik wel een soort van roots heb in Zweden, maar om nu te zeggen:’This is it!’ Dat zal je van mij nooit horen, ik blijf altijd open, dat wil ik ook zo houden. Pakken wat je pakken kan.’

Hoe ronden we dit gesprek af?

‘De essentie voor mij is dat ik zelf het heft in handen heb. Dat alles wat ik doe komt door de acties die ik zelf onderneem. Gister uit Zweden gekomen, m’n vader weer gezien, vandaag naar het strand gefietst…, jou weer ontmoet, weet je, dan heb ik een topdag. Daar gaat het om, dat je daar zelf voor verantwoordelijk bent. Dat maakt me happy’, schaterlacht ze. ‘Ik kan het niet anders afsluiten. Dus ik zeg: Nam Myoho Renge Kyo.‘

In November komt de korte film ‘The Coldest Winter’ van Wessel van Wanrooij uit waarin ze de vrouwelijke hoofdrol van Ada speel.