Oud worden, het lijkt een vervelend vooruitzicht; wat moet je als je tachtig bent en een groot deel van je familie en vrienden is je inmiddels ontvallen. Nee, daar zit niemand op te wachten. Maar stel dat je tachtig, of zelfs negentig wordt in goede lichamelijke gezondheid en een vitale geest? Dat je alles nog kan en nog veel wil? Dan wordt het voor vel mensen denk ik wel een ander verhaal…
Hoe zorg je er voor dat je van deze fantasie werkelijkheid maakt? En moet je het dan vooral hebben van de wetenschap, voeding, leefstijl of je genen? Of misschien van alles een beetje? Eens kijken hoe je hier tegenaan kijkt nadat je deze blog hebt gelezen.
Je genen
Deze blog gaat dus over hoe je genen kan ‘vertroetelen’, wat je in dat geval al of niet moet eten, hoe je je leefstijl daarop aan kunt passen en wellicht, hoe de wetenschap daar ook iets aan bij kan dragen; hoe je samenvattend, volgens Juglen Zwaan, er voor kan zorgen dat je niet alleen meer dagen aan je leven toevoegt, maar vooral dat je meer leven in die dagen kan proppen!
(Relatief) slecht nieuws
Het slechte nieuws is dat het nog geen enkele wetenschapper is gelukt om de gemiddelde leeftijd van de Nederlanders op te krikken. Sterker nog we zijn de laatste jaren zelfs in leeftijd gedaald. Dat is natuurlijk niet zo verwonderlijk als je je een beetje hebt ingelezen in de andere kant van de medaille: wat zorgt er voor dat we met z’n allen (chronisch) ziek worden? Denk aan de lozingen van giftige stoffen in het water en in de lucht, de uitstoot van fijnstof, de aanpak van virussen en natuurlijk de versynthetisering van ons voedsel.
Alto Longevity Prize
In ieder geval is het nog niemand gelukt om de in 2015 gelanceerde Alto Longevity Prize te bemachtigen. Gezien de genoemde ontwikkelingen op dat gebied, kan arts en investeerder Joon Yun de prijs van een miljoen dollar voor elke wetenschapper die ‘de code van het leven kan hacken’, voorlopig in zijn zak houden.
Als we zo doorgaan…
Dat we honderddertig of honderdveertig zullen worden, zoals sommige wetenschappers beweren, lijkt mij sterk; de natuur blijkt altijd sterker, zeker als we op deze manier doorgaan. Als we onze voeding blijven verpesten, blijven vertrouwen op de allopathische geneeswijze, de synthetische medicijnen die zij ons voorschrijven blijven slikken eivier per jaar een vaccinatie accepteren, gaat dat nooit van zijn lang zal ze leven gebeuren.
Maar wat als…
Maar wat als je niet langer op de overheid of de wetenschap blijft vertrouwen, als je zelf het heft in handen neemt en je eigen gezonde verstand als regisseur neemt. Als je erop vertrouwt dat je als mens heel goed voor jezelf kunt zorgen en zo minstens even oud kan worden als nu – en misschien nog wel iets ouder – maar dan wel in blakende gezondheid, dat lijkt me goed haalbaar. Chronisch gezond bestaat natuurlijk niet voor niets.
Natuurlijk
Hoewel er ‘bemoedigende’ levensverlengende resultaten worden geboekt op muizen (14% winst), kan ik me in geen honderd jaar voorstellen dat synthetische ‘medicijnen’ bij kunnen dragen aan het ouder worden. Het feit dat we nu zelfs al een paar jaar jonger sterven komt voor een groot deel juist door die synthetische medicijnen en stoffen. Dus als je op dat gebied iets wil, zal je het, in mijn optiek, toch in de ‘natuurlijke’ hoek moeten zoeken. Al hebben wetenschappers daar wellicht een stem in…
Vasten
Maar hoe dan wel? Gelukkig zijn er tal van natuurlijke alternatieven. Om te beginnen is vasten een heel goed idee als je gezond en vitaal oud wilt worden. ‘Door twee tot vier dagen te vasten per week – of dagelijks zestien uur intermittent fasten, gaat het lichaam niet alleen eiwitten in de cellen her-gebruiken (autofagie), ook verminderen ontstekingen en kalmeert het immuunsysteem
Niet zo gek, want onze voorvaderen waren genoodzaakt om te vasten, dus daar zijn we aan gewend. Afhankelijk van je aanpak kan je dat meer of minder jaar – maar nog steeds meer dan nu – schelen: ik denk dat als je dagelijks intermittent vast je meer voordeel gaat boeken dan bijvoorbeeld twee dagen in de week. Een interessant boek dat je kan helpen bij een keuze is het Vastendieet, het eenvoudige geheim van periodiek vasten (val af, blijf gezond en leef langer) van Dr. Michael Mosley en Mimi Spencer.
Calorie-restrictie
Hoewel ik Andre Rieu bij Linda hoorde zeggen dat hij honderddertig gaat worden, dat hij, zo begreep ik, onderdeel is van een onderzoek van de universiteit van Maastricht, weet ik niet of dat onze reddingsboei zal worden. Wel denk ik wel dat wetenschappelijk onderzoek op belangrijke facetten bij kan dragen aan het aantal extra gezonde jaren
Calorie-restrictie
Bijvoorbeeld door zogenaamde calorie-restrictie. De gedachte is simpel en logisch: door minder calorieën te eten kan je je leven verlengen. Dat klopt volgens wetenschappers, maar dan alleen als je zo ‘nutriënt-dicht’ mogelijk eet. Dat betekent zo gezond – dus zo natuurlijk – mogelijk eet en drinkt. Opdat je met weinig calorieën toch alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt. Dan kan je weinig anders dan voedingsproducten met zoveel mogelijk gezonde stoffen eten en drinken en zo weinig mogelijk ongezonde. Apen die minder calorieën kregen, kregen ook minder kanker. Dat scheelde maar liefst 50%. Dus er is hoop…
Methionine
Ook door minder van het essentiële aminozuur methionine te eten, kan je als mens waarschijnlijk een flink stuk ouder worden. Methionine is volgens Wikipedia een natuurlijk voorkomend, zwavelhoudend aminozuur. Het is een van de twintig α-aminozuren die gebruikt worden voor de synthese van alle eiwitten. Eiwitsynthese is simpel gezegd het maken van een eiwit in een menselijke cel. Methionine speelt namelijk een belangrijke rol bij stofwisseling en de gezondheid van alle organismen.
Toxisch
Dat wil zeggen als resultaten bij ratten en vliegen ook van toepassing zouden zijn op ons – ratten worden dertig tot veertig procent ouder en vliegen tussen de twee komma vier en tien komma vijf procent. Methionine zit vooral in vlees en een overmaat ervan is, net als voor vliegen en ratten, toxisch voor mensen.
Suiker
Dat is een inkoppertje natuurlijk, een waarheid als een koe zeg maar: geraffineerde suiker heeft nogal wat negatieve invloed op onze gezondheid; zo zorgt het voor overgewicht, obesitas en ook kanker is er dol op. Dat blijkt niet alleen bij ons, mensen, maar ook bij wormen, die worden een stuk ouder als we ze minder suiker voeren. ‘Een verminderde beschikbaarheid van glucose bevordert namelijk het enzym katalyse, wat de weerstand verhoogt tegen oxidatieve stress en daardoor levensverlengend werkt’.
Meer bewegen
Alleen gezond eten, terwijl je het grootste deel van de dag op je kot blijft zitten, werkt natuurlijk niet. Dit niet-bewegen zorgt er namelijk voor dat de gunstige effecten van de voeding gedeeltelijk teniet worden gedaan. Dat is een belangrijke reden om meer te gaan sporten (of minder als je te fanatiek sport, want dat werkt weer averechts), want dat heeft ‘gunstige effecten op SIRT1, een gen dat cellulaire processen regelt zoals celdood en veroudering, bescherming van de hersenen en levensduur’.
Ontspanning
De wetenschap dat stress een ongunstige invloed kan hebben op wat ons in de toekomst te wachten staat (stress kan ontstekingen doen toenemen en zo je immuunsysteem verzwakken), maakt dat alles wat invloed heeft op minder stress, ons leven kan verlengen; zo heeft warmte op bijvoorbeeld een positieve invloed op de gezondheid van je hart. ‘Een sauna kan het risico op een hartaanval dan ook met bijna 50% verlagen’.
Lekker slapen
Dat geldt overigens ook voor andere vormen van wellness. Warmte heeft een positieve invloed op de stijfheid van de aderen, wat gunstig is voor de bloeddruk. Ook bij wormen (hebben we ze weer). Volgens onderzoekers worden we ook ouder als we, stel dat we wormen waren, zo nu en dan minder dan twee uur aan hitte worden blootgesteld.
Vroeger
Nu we het toch over ‘ontspannen’ hebben, denk dan ook eens aan een goede nachtrust; mensen die per nacht zeven tot acht uur slapen, worden gemiddeld ouder, en mensen die minder dan zes uur of langer dan negen uur per nacht slapen, hebben juist een groter risico op een vroege dood. De reden is dat we, als we zeven en een half uur slapen, we vijf keer de hele slaapcycle hebben afgewikkeld. Wel met de kanttekening dat we gezond slapen, dat betekent zonder verstoring zoals apneu, onrustig slapen of regelmatig of te vroeg wakker worden tijdens onze slaap (Zie ook de module Ontspannen).
Sociaal
Een sociaal leven is ook een heel goed idee als je gezond en vitaal oud wil worden. Zo leefden onze voorvaderen tenslotte ook. Mensen die sociaal in een isolement leven – eenzaam zijn – hebben een groter risico om (ernstig) ziek te worden. Het omgekeerde gebeurt vanzelfsprekend als je een rijk sociaal leven hebt, je vaak leuke, ontspannende dingen doet en lol hebt met elkaar; als je het gevoel hebt iets bij te dragen aan het geluk van anderen of iets bereikt te hebben, verhoogt de levensverwachting ook met ruim een jaar.
Voeding
Ik begon met voeding en eindig er ook mee. Want als je niet vast, kan je toch groot gezondheidsvoordeel behalen door, volgens wetenschappers, gewoon minder (dertig procent) te eten. Of door anders te gaan eten. Een paar cijfers: bijvoorbeeld het eten van verse vette vis, geeft volgens hen zeven en twintig procent minder kans op een vroege dood; olijfolie alleen al levert een afname van DNA-oxidatie op, en noten vermindert volgens studies de kans op een vroege dood met twintig procent.
Koffie & chocolade
Verder is het volgens onderzoekers verstandig om regelmatig koffie en (pure, minstens vijf en zeventig procent cacao) chocolade te nuttigen, omdat deze rijk zijn aan polyfenolen, die kunnen zorgen voor een sterke verlaging van het risico op ziektes en een vroege dood. Belangrijk is ook om voldoende vezels te eten, want onze darmbacteriën maken daar butyraat (boterzuur) van, een stof met positieve effecten op onder meer ons darmslijmvlies en de insulinegevoeligheid. Wormen en vliegen worden veel ouder als zij boterzuur krijgen toegediend. Ook antioxidanten in zwarte rijst kunnen volgens onderzoekers levensverlengend werken.
Samenvattend
Een prettig leven, samen met mensen die je energie geven, echt gezonde voeding, voldoende beweging en ‘antioxidant-rijk fruit zoals blauwe bessen, appels met schil, nectarines en granaatappels’ helpen je om gezond en vitaal oud te worden. Ook supplementen kunnen daar waarschijnlijk bij ondersteunen: vooral kurkuma, EGCG en CoQ10 zijn van waarde, net als crocine dat als een anti-aging supplement kan worden ingezet.
Rode wijn
‘Crocine is een geel carotenoïde pigment dat van nature voorkomt in saffraan. Nicotinamide riboside en nicotinamide mononucleotide zijn ook de moeite waard; dit zijn voorlopers van nicotinamide adenine dinucleotide – meestal afgekort tot NAD+. NAD+ – die zorgen voor DNA-reparatie, want dat loopt bij het ouder worden vaak sterk terug. Theanine, dat in (groene) thee voorkomt, kan het leven van wormen met vijf% verlengen, vergeleken met deze cijfers zou dat voor ons al gauw vier jaar extra betekenen.Dit kan bij mensen ook ziektes zoals alzheimer voorkomen. En als laatste zijn resveratrol, fisetine en rhodiola het overwegen waard’, dat vind je bijvoorbeeld in (rode) wijn.
Als je alles bij elkaar optelt moet honderddertig toch mogelijk zijn.
Met dank aan Juglen Zwaan voor al het onderzoek.