De Schijf van Vijf: brilliant!

door | Voeding, Voeding Les 1

Auteur draagt voor uit eigen werk. Vanaf pagina 26 in Chronisch Gezond (het boek) begint het verhaal van de Schijf van Vijf. De laatste Schijf dateert alweer van zeven jaar geleden. Deze is weer gebaseerd op de Richtlijnen voor Gezonde Voeding die zijn samengesteld door de Gezondheidsraad. Dit document stamt uit 2015. Ik heb daar in mijn boek maar liefst 11 pagina’s aan gewijd. Simpelweg omdat het een van de meest briljante voorbeelden is van misleiding. Het heeft best een tijd gekost om dit te doorzien.

Wat is het?

Wat is het geval? In de Schijf van Vijf zijn alleen voedingsproducten opgenomen die volgens het Voedingscentrum gezond zijn. Maar aangezien mijn vertrouwen in dit adviescentrum niet erg groot is, zoek ik alles uit wat ze beweren. Wat zegt het Voedingscentrum bijvoorbeeld: ‘Als je eet zoals de Schijf van Vijf voorschrijft, verklein je daarmee de kans op het krijgen van hart- en vaatziektes’. Bovendien: ‘krijg je dan voldoende mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen’. En ‘je blijft gemakkelijker op gewicht, je vergroot de kans op een gezonde oude dag en als klap op de vuurpijl, ‘de Schijf van Vijf helpt je om in grote lijnen milieuvriendelijk te eten.’

Wat is er van waar?

Dit is natuurlijk niet waar. Ten eerste omdat ze het hier hebben – hoewel ze dat niet met zoveel woorden zeggen – over bewerkte producten, producten die je in de supermarkt koopt. Het Voedingscentrum behartigd namelijk vooral de belangen van het bedrijfsleven, zuivel en vlees.  In mijn boek noem ik het een schoolvoorbeeld van de Omgekeerde wereld: in deze producten zitten nogal wat discutabele, synthetische of chemische stoffen die je geen voedingsstoffen mag noemen, en verduiveld weinig gezonde stoffen als mineralen en vitaminen.

Bovendien zijn met name de macronutriënten goeddeels gerafineerd; dat betekent dat alle gezonde stoffen eruit zijn gefilterd. Koolhydraten zitten er in omdat ze de zoete smaak aan producten geven en dat is wat we allemaal graag willen. Dus is het commercieel gezien heel interessant. Dat is de waarheid. En wat ze over vetten beweren is volkomen achterhaald. Het is gebaseerd op de Zeven Landen Studie van Ancel Keys (1904-2004). Het verhaal daarachter staat uitvoerig beschreven in mijn boek. Alleen verkondigen alle partijen dit woord.

Is de huidige Schijf van Vijf de beste adviseur?

Waar het wat mij betreft om gaat, is dat de Schijf van Vijf de schijn wekt je een gezond advies te geven, terwijl het tussen de regels door over (zwaar) bewerkte, industriële producten gaat. Op het eerste gezicht lijkt het of deze Schijf van Vijf een hele verbetering is met de vorige, maar als je beter leest, schrijf ik, ‘is het een enorme wassen neus’. Helemaal als je het afzet tegen de cijfers van bijvoorbeeld chronisch zieke mensen in ons land – 8 jaar geleden waren dat er bijna 5 miljoen en 3 jaar geleden bijna 10 miljoen – heeft dit advies nogal averechts uitgepakt. Vooral omdat dit Voedingscentrum door al die aandacht door de meeste mensen als een autoriteit op voedingsgebied wordt gezien.

Het is dan ook niet voor niets dat alle overheidsinstellingen of semi-overheidsinstellingen zich aan deze regels houden. Denk daarbij aan scholen, sporthallen, sportscholen, etc. die daar handig gebruik van maken: spotgoedkope producten die vallen binnen de Schijf van Vijf, dus volgens de overheid gezond zijn. Wie wil dat nou niet? Maar wat er vooral aan ontbreekt, is de hele waarheid, dat de producten niet vers zijn en vol zitten met ongezonde, synthetische stoffen, stoffen waardoor je op termijn chronisch ziek wordt.

Hoe kan dat? Ik leg het uit: aan de richtlijnen waar de Schijf van Vijf zich op baseert, liggen tien ziektes ten grondslag. Om de relatie tussen deze producten en deze ziektes te leggen, hebben wetenschappers meer dan duizend studies bestudeerd. Ze hebben daartoe elk product beoordeeld op 1, soms 2 of 3 studies, terwijl in elk product vaak meer dan tien ingrediënten zitten. Vaak concludeerde de Gezondheidsraad dan ook: ‘Geen bewijs, ‘bewijskracht gering’, te weinig onderzoek’ of ‘het bewijs is niet eenduidig’. Meer dan twee of drie ingrediënten kan het onderzoeksteam niet aan. Daarnaast worden alle e-nummers niet genoemd, geen woord over bereiding en ‘variatie’ speelt ook geen rol. Verder mis ik ‘seizoensgebonden’ en ‘lokaal geteelde’.

Waarom zijn de richtlijnen niet ok?

In deze richtlijnen kwam ik zelden het woord ‘bewerkt’ of ‘natuurlijk’ tegen. Ook dat is niet zo gek, want daar wordt geen onderzoek naar gedaan. Zolang er geen patent op natuurlijk voedingsproducten mogelijk is, zal dat er ook nooit van komen. De wetenschap – dat is mijn conclusie – is in zijn eigen val getrapt: in plaats van op te komen voor de mensen die hun producten kopen, zijn ze druk bezig ze uit te roeien. Als al die lichaamsvreemde stoffen daar kennelijk geen rol bij spelen, kunnen we dus gewoon doorgaan met het eten en drinken van de voedingsproducten waar al die ziekmakende stoffen in zitten.

Wat de Gezondheidsraad ook niet heeft meegenomen in deze richtlijnen, zijn de duizenden E-nummers die in de voedingsproducten die het Voedingscentrum ons adviseert zitten. Zo op het eerste gezicht gaat het gewoon om natuurlijke producten waar niets op of aan zit dat daar niet hoort. Dat is de clou: het Voedingscentrum verzwijgt de waarheid en laat ons zo denken dat de producten in de Schijf van Vijf echt gezond zijn, ook al zijn het stuk voor stuk producten je overal kan kopen, behalve in de gezonde winkels.

Wat kan ik daarmee?

Dat zou op zich nog niet zo heel erg zijn, als het Voedingscentrum de hele waarheid zou hebben verkondigd: ‘Pas op mensen, deze producten zijn allemaal op zich heel gezond, maar alleen als je ze in de biologische winkel, of op de biologische markt koopt’. Maar om die hete brei heen draaien, daar zijn ze zoals ik al sinds mensenheugenis verkondig: briljant in. Met alle gevolgen van dien. Dus luister naar je hart en gebruik je gezonde verstand. Wees wijs!

Voor meer, wel op waarheid berustende informatie, zie chronischgezond.nu