Als er één voedingsmiddel is waarvan klip en klaar is bewezen dat het het risico op kanker kan vergroten, dan is het wel industrieel, bewerkt vlees, zoals salami, ham, spek, rookworst, knakworst, frikadellen, kant en klare hamburgers en gekruid gehakt. Helaas, dit is niet de hele waarheid; Vlees (alle vlees) is de belangrijkste oorzaak van zo’n beetje alle ziektes waaraan we overlijden.
In 2015 is in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een grootschalig onderzoek uitgevoerd waarbij alle eerder uitgevoerde onderzoeken over bewerkt en rood vlees en kanker werden beoordeeld. De conclusie die uit dit onderzoek naar voren kwam was dat bewerkt vlees zeker kankerverwekkend is voor mensen, en dat rood vlees waarschijnlijk kankerverwekkend is.
Wat is het?
Men concludeert dat er voldoende bewijs is dat iedere vijftig gram bewerkt vlees die je per dag eet de kans op darmkanker met 18 procent verhoogt en dat er beperkt bewijs is dat iedere honderd gram rood vlees die je per dag eet de kans op darmkanker met 17 procent verhoogt. Bewerkt vlees zit wat betreft kankerverwekkendheid dus nu in dezelfde categorie als asbest, plutonium, alcoholische dranken en tabaksrook, en rood vlees in dezelfde categorie als een aantal chemotherapiemiddelen tegen kanker (cisplatine en adriamycine). Volgens de onafhankelijke onderzoeksorganisatie Global Burden of Disease Project sterven jaarlijks 34.000 mensen wereldwijd aan de gevolgen van het eten van bewerkt vlees, en 50.000 aan de gevolgen van het eten van rood vlees.
Wat zijn de risico’s?
Om te beginnen zijn er sowieso twee soorten vlees, bewerkt en natuurlijk vlees. Natuurlijk vlees komt van biologische dieren, en bewerkt vlees is datzelfde vlees, maar dan vol met synthetische stoffen als hormonen, antibiotica, heemijzer, etc. Wat zijn die risico’s?
Heemijzer
Er lijken meerdere stoffen te zitten in rood vlees die bijdragen aan een verhoogd risico op darmkanker. Onderzoekers vermoeden dat het onder andere komt door de in rood vlees aanwezige stof heemijzer (wat verantwoordelijk is voor de rode kleur). Omdat gevogelte en vis (wit vlees) niet in verband worden gebracht met verhoogd risico op kanker, lijkt dit een mogelijke verklaring. Ook bevatten bewerkte vleessoorten vaak standaard nitraten en nitrosamines. Nitrosamines kunnen verbindingen aangaan met het DNA en zijn in laboratorium dieren al kankerverwekkend bevonden. Bij mensen worden ze gezien als mogelijk carcinogeen.
Omega 6
De meeste dieren die tegenwoordig worden gegeten zijn opgegroeid bij veehouderijen waar ze graanrijke voeding krijgen en weinig beweging. Hierdoor bevat het vlees een hogere hoeveelheid omega 6-vetten. Deze vetten zijn de bouwstof voor een belangrijke ontstekingsstof COX-2, die bij een te hoog gehalte kan bijdragen aan voortdurende ontstekingen in ons lichaam. COX-2 wordt veel aangetroffen in kankercellen, en onderzoek naar COX-2 remmende medicatie heeft uitgewezen dat het darmpoliepen kan verminderen. Er lijkt dus een verband te zijn met hoge COX-2 ontstekingswaardes in het lichaam en kanker.
Neu5Gc
Een andere belangrijke factor die een rol speelt is mogelijk de stof Neu5Gc. Dit zijn suikerverbindingen in cellen van zoogdieren die zorgen dat het immuunsysteem zijn lichaamseigen cellen kan herkennen. Neu5Gc van andere zoogdieren kan na consumptie van dit vlees terecht komen in cellen van mensen, waar het voor ontstekingsreacties kan zorgen in ons lichaam, zo is uit experimenteel onderzoek inmiddels gebleken. Deze stof is tevens in hoge mate gevonden in bepaalde typen kanker.
Andere nadelen van rood vlees
Een ander nadeel van rood vlees is dat het altijd op hoge temperatuur bereid moet worden om het te garen. Wetenschappers vermoeden dat bij de bereiding van rood vlees, en dan met name bij bakken en barbecueën, kankerverwekkende stoffen vrijkomen zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen en heterocyclische aromatische verbindingen.
Ook is het eten van bewerkt en rood vlees in verband gebracht met een beroerte. Onderzoekers hebben ontdekt dat het eten van 100 tot 120 gram rood vlees per dag de kans op een beroerte (herseninfarcten en hersenbloedingen) met 10% verhoogt. Men vermoedt dat dit komt door de hoeveelheid verzadigd vet die in rood vlees aanwezig is. Daarnaast is er door onderzoekers een verband ontdekt tussen het eten van veel vlees en diabetes type 2. Men vermoedt dat het eten van 100 tot 120 gram rood vlees per dag de kans op diabetes type 2 met 15% verhoogt en men denkt dat dit komt omdat het verzadigd vet in vlees de hormoonhuishouding (en dan met name insuline) verstoort.
Bovendien blijkt uit veel onderzoeken dat mensen die veel rood vlees eten vaak weinig groenten eten. Ze profiteren dus minder van de gezonde eigenschappen van plantaardige voeding, en dat kan ook het risico op kanker en andere ziekten en aandoeningen verhogen.
Milieu
Afgezien van de negatieve effecten van rood vlees op het lichaam, brengt de consumptie van rood vlees ook nadelige milieu effecten met zich mee, want veehouderij leidt tot ontbossing, meer land- en watergebruik en het verdwijnen van regenwoud. De veehouderij is voor 10-15% verantwoordelijk voor de uitstoot van alle broeikasgassen. Dit is meer dan de helft van alle infrastructuur op de wereld (auto’s vliegtuigen, vrachtwagens), die verantwoordelijk is voor 20% van de uitstoot (Bron: Rijksoverheid Klimaatverandering). Daarnaast worden niet alle dieren voor de vleesconsumptie op een diervriendelijke manier gehouden, maar dit kun je oplossen door alleen biologisch vlees te kopen.
NB. In biologisch vlees vind je overigens ook de meeste kankerverwekkend stoffen niet. Bovendien leven biologisch gehouden dieren vaak 7x zo langs als industrieel gehouden dieren.
Objectief
Hoe objectief is dit onderzoek eigenlijk? Het klinkt gek maar het is door logisch nadenken te bewijzen dat ondanks de toch al enorme risico’s die dit onderzoek boven tafel brengt, dit nog maar het topje van de ijsberg is. Met andere woorden: waarschijnlijk zijn de risico’s nog (veel) groter ; Aangezien 60% van alle informatie over voeding direct door de industrie zelf naar buiten wordt gebracht (dat geldt ook voor studies), en deze informatie logischerwijs in het belang is van de industrie (niet van de consument), is het logisch te concluderen dat die de risico’s eerder verdonkermaand (of aanpast), dan onder de aandacht brengt.
Wat kan jij er aan doen?
Want, en nu komt het, vlees (dus niet alleen rood en bewerkt vlees) speelt de belangrijkste rol bij zo’n beetje alle doodsoorzaken die niet te maken hebben met een ongeluk. In alle gevallen scoren vegetariërs (mensen die geen vlees eten) beduidend beter als het gaat om het niet ziek worden aan (en sterven) door kanker en tientallen andere ziektes, maar de groep die met kop en schouders bovenaan staat, zijn de veganisten; mensen die helemaal geen dierlijke producten gebruiken, geen vlees, geen melk, geen kaas, geen eieren, etc.
Dan heb ik het over het voorkomen en het behandelen van de top-50 aan doodsoorzaken. Overigens zou dood gaan aan medicijnen op #6 staan op deze lijst als hij zou zijn meegenomen (meer dan honderd duizend mensen sterven in Amerika aan medicijnen). Geloof mij niet, maar bekijk de video. Een echte aanrader. Of ga eens een lang weekend naar Finland en praat met de bevolking daar.