Een natuurlijke omgeving is gezond.

door | Voeding, Voeding Les 1

Een natuurlijke omgeving kan op verschillende manieren bijdragen aan de gezondheid van de mens. ‘Wageningen University & Research onderzoekt het optimaal inrichten en beheren van de groene ruimte, de invloed van de inrichting van het landschap en de stedelijke omgeving op de sociale veiligheid en de mogelijkheden om de bestaande groene ruimte beter te benutten om het gedrag van mensen positief te beïnvloeden.’

Wat is het?

Wat is een natuurlijke omgeving, of wat verstaan we daaronder? Een natuurlijke omgeving is een omgeving die al eeuwen zo is of wat al eeuwen zo gebeurt. Denk aan een omgeving die uit zichzelf maar heel langzaam verandert, zoals een bos, heide, landschap. Als wij, de mens, niets doen, verandert er maar heel weinig. Daar is de lucht relatief schoon. Als je daar vertoeft of sport, heeft dat een positieve invloed op je gezondheid: het versterkt je immuunsysteem. Maar ook bezig zijn met natuur, doet onze gezondheid goed. Denk aan: groenten kweken, een moestuin onderhouden.

Wat zijn de voordelen?

De natuur heeft ons veel te bieden als het om onze gezondheid gaat: stilte, tot jezelf komen, vogels die fluiten, de wind door de bomen, koelte en rust; even al het gevlieg en gejaag achter ons laten, dat doet soms wonderen. ‘Contact met de natuur in het algemeen zorgt voor meer geluk en vermindert stress. Het bevordert vitaliteit, creativiteit en stimuleert ontmoetingen tussen mensen.’ Dat dat zo is, bewijzen vele onderzoeken. Uit het onderzoek door de Amerikaan Roger Ulrich bleek dat patiënten die na een galblaasoperatie uitzicht hadden op groene bomen sneller herstelden dan zij die op een stenen muur uitkeken.

Deze studie was het startschot voor vele onderzoeken naar de helende werking van de natuur. Ook Nederlands onderzoek wijst uit: wie in een groene woonomgeving leeft, voelt zich vaker gezonder en is minder vaak ziek. Groen vermindert stress;  alleen al het zien van natuur heeft een rustgevend effect op onze geest. ‘Groen stimuleert ontmoetingen tussen mensen en zorgt voor gevarieerder spel van kinderen,’ zegt onderzoeker Sjerp de Vries. ‘Zo hebben kinderen in groene wijken bijvoorbeeld vijftien procent minder vaak last van overgewicht.’

Bijvoorbeeld: ‘hoe groener de woonomgeving, hoe minder kinderen van vijf tot twaalf jaar ADHD-medicatie gebruiken. Samen met twee onderzoeksinstituten op het gebied van gezondheid, het NIVEL en het Julius Centrum (UMC), heeft Wageningen University & Research gekeken naar de relatie tussen hoe groen de woonomgeving is en het gebruik van ADHD-medicatie zoals Ritalin. Daarbij is gebruik gemaakt van gegevens uit de Achmea Health Database over bijna 250.000 kinderen. De woonomgeving is gedefinieerd als een cirkel met een straal van twee honderdvijftig meter rondom de woning.’

‘Hoe groener deze woonomgeving, hoe lager het vóórkomen van het gebruik van ADHD-medicatie binnen deze leeftijdsgroep is. De relatie bleek het sterkst in de armste buurten en afwezig in de rijkste buurten (gebaseerd op de WOZ-waarde van de woningen). Daarmee zijn de uitkomsten consistent met die van andere onderzoeken, waarin het verband tussen de aanwezigheid van groen en gezondheid ook sterker bleek bij een lagere sociaaleconomische status.’

Wat zijn nadelen?

‘Ieder voordeel heeft zijn nadeel’, zei Johan Cruijf al, en dat is waar. De natuur is mooi en heerlijk, heeft ons veel te bieden, maar ook hier is niet alles rozengeur en maneschijn. Hoewel daar wel steeds meer aandacht voor lijkt te zijn, is het net als met gezonde voeding zo dat de mensen die het het meest nodig hebben, er het verst van verwijderd zijn. Dat concludeert onderzoeker Jan Hassink: ‘Voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en mensen met een lage sociaaleconomische status, is het gebruik van groen belangrijk. Het verbetert hun gezondheid en welzijn. Toegang tot groen kan bijdragen aan het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Dat zijn verschillen in gezondheid en sterfte tussen mensen met een hoge en mensen met een lagere (sociaaleconomische) positie in de maatschappij.’

Want in de wijken waar deze mensen wonen, is doorgaans juist minder groen aanwezig. En als dat al zo is, dan is dat vaak onkruid, waardoor het effect van groen minder is. Bovendien gaat deze groep er vaak minder op uit om de natuur op te zoeken. Vanwege beperkte financiële middelen, verblijven ze veelal in of rond hun eigen huis. Ook het werken in een groene oase heeft voordelen: het brengt vocht in de lucht, planten kunnen de lucht reinigen en creëren zo een prettige, gezonde omgeving.

Wageningen University & Research voerde onderzoek uit op drie locaties, waar een controle- en interventie-ruimte zijn vergeleken. ‘Dat gaf opvallende resultaten: na het neerzetten en ophangen van planten verbeterde de relatieve luchtvochtigheid met gemiddeld vijf procent en in de winter zelfs met zeventien procent. Mensen beoordelen de werkplek als aantrekkelijker. De gemoedstoestand van medewerkers is na de beplanting positiever en ze zijn positiever over hun eigen functioneren. Medewerkers melden zich minder vaak ziek – de daling bedraagt twintig procent – en de herstelbehoefte van mensen is onverwacht hoger na beplanten.’

Wat kan ik er zelf aan doen?

De voordelen van groen voor de gezondheid, de leefbaarheid en daarmee het welzijn worden steeds duidelijker. Doe er je voordeel mee, zou ik zeggen; ga er eens wat vaker op uit; een wandeling door het bos, op de fiets door de duinen of op de hei, een kanotocht over de rivier, etc. het heeft allemaal een positieve invloed op je gezondheid. Maar ook een eigen moestuin of een volkstuin bevordert je gezondheid. Een ander voordeel bij deze laatste twee voorbeelden, is natuurlijk dat je je eigen – onbespoten – groente teelt.

Waar kan ik nog meer informatie vinden?

Sowieso op internet, bij je eigen gemeente en in (reis)artikelen in magazines: waar is in jouw omgeving openbaar groen te vinden? Maar ook in boeken – bijvoorbeeld over hoe je een moestuin opzet – kun je vaak goede informatie vinden.