Het wordt er van jongs af aan in geprent: groente en fruit zijn super gezond. Als we als kind ergens niet aan hoefden te twijfelen, dan was het dat wel. Maar is dat wel echt zo?
Wat is het?
Fruit net als groente een bron van gezonde voedingsstoffen. Denk aan bijna alle macro- (vet, koolhydraten en eiwitten) en micro nutriënten: vitamines, mineralen en spoorelementen die daar in zitten. Als je daar voldoende van binnenkrijgt, is dat natuurlijk super gezond. Als je voldoende groente en fruit eet, zit je dus sowieso goed. Maar er liggen ook gevaren op de loer…
Wat is het probleem?
Eigenlijk is het vrij simpel: van elke groentenutriënt (voedingsstof) heb je per dag een bepaalde hoeveelheid nodig. Die hoeveelheid noemen we de DAH (Dagelijks Aanbevolen Hoeveelheid). Deze DAH halen we uit alles wat we dagelijks binnenkrijgen, waarbij groente en fruit idealiter de grootste leveranciers zijn van goede voedingsstoffen. Het Voedingscentrum adviseert dan ook dagelijks 250 gram groente en 250 gram fruit, maar wie weet nu precies hoeveel een paar roosjes broccoli wegen? Als je daarnaast een appel, een paar plakjes tomaat en een halve komkommer eet, dan kom je er natuurlijk helemaal niet meer uit.
Maar er zijn meer addertjes onder het gras; als je je groente en fruit in de supermarkt koopt, loop je het risico dat het bestrijdingsmiddelen bevat. Wist je bijvoorbeeld dat Nederland wat pesticiden betreft, ergens bovenaan bungelt als het gaat om wie het meeste spuit. Bovendien komt veel groente en fruit uit het buitenland, vaak van heinde en ver. Daar gaat met wellicht nog slechter met bestrijdingsmiddelen om. Het gevolg is dat we in de supermarkt de kans lopen dat die middelen op de groente en fruit zitten.
Ook wat er in zit, is niet meer wat het was: omdat de groente en fruit die op je bordje ligt tegenwoordig, zoals gezegd, van heinde en ver wordt ingevlogen, zitten er veel minder gezonde stoffen in dan als het vers is. En aangezien de landbouw net als de veeteelt veel grootschaliger is geworden, en de grond nog nauwelijks de kans krijgt om te herstellen, zijn de gehaltes aan gezonde stoffen in de grond schrikbarend gedaald.
Kortom, omdat we veel minder groente en fruit binnenkrijgen, deze groente en fruit om diverse redenen minder goede voedingsstoffen bevatten dan vroeger, profiteren we nog nauwelijks van deze gezondheidsvoordelen. Bovendien gaan die voordelen door de bereiding ook nog eens achteruit. Uiteindelijk blijkt daar dus nog maar weinig van over, terwijl we deze voedingsstoffen juist zo hard nodig hebben.
Wat is de oplossing?
Heel belangrijk bij groente en fruit is te weten 1) waar de groente en het fruit dat jij eet vandaan komt (hoe vers is het?), (2) waar je het koopt (zitten er pesticiden op?) en 3) hoe je het kunt klaarmaken (temperatuur).
1) Als je deze producten zo vers mogelijk wilt eten, haal je groente en fruit dan zo dicht mogelijk bij huis. Veel van deze producten die in de supermarkt liggen, hebben duizenden kilometers afgelegd, zodat er nog weinig gezonde stoffen in zitten als ze op je bordje liggen. Daarom is het aan te raden om voor seizoensgebonden en lokaal geteelde producten te kiezen.
2) Zowel groente als fruit kun je op diverse plekken kopen: supermarkt, markten, biologische winkels, rechtstreeks van de boer en laten bezorgen door speciale bedrijven (bijvoorbeeld Hello Fresh). Daarbij kun je ook keuzes maken, bijvoorbeeld is het onbespoten, biologisch of bespoten. Een groot deel van de groente en het fruit dat in de supermarkt ligt, is bespoten. Als je dat liever niet eet, kies dan voor een biologische winkel of markt, of rechtstreeks van een boer die je vertrouwt.
3) Maar er is nog iets waar je op moet letten: de groente en fruit in de supermarkt komen meestal van boeren die grootschalige landbouw bedrijven. Dat betekent dat de boeren de grond geen rust gunnen, waardoor de aarde raakt uitgeput, en er nog nauwelijks gezonde voedingsstoffen in de producten zitten. De groente en fruit in de supermarkt komt meestal van deze boeren.
4) Maar minstens net zo belangrijk als het gaat om voldoende voedingsstoffen is de manier waarop je de groente en het fruit bereidt. Veel groentes en fruit kun je het beste rauw eten, bijvoorbeeld als salade. Denk aan komkommer, tomaat, paprika, etc. Maar veel mensen eten ‘s avonds gekookte, gebakken of gewokte groente. Als je het kookt, zeker als je het lang en op te hoge temperatuur kookt, gaat een fiks deel van de gezonde voedingsstoffen verloren. Als je het warm wilt eten, is stomen op lage temperaturen en niet te lang een gezondere optie.
5) Bakken kan natuurijk ook, maar daarbij is het belangrijk om het te bakken in de juiste olie: olie die tegen hoge temperaturen kan. Vaak gebruiken mensen daar olijfolie of een andere plantaardige olie voor. Vooropgesteld dat industriële olie veelal sowieso ongezond (want zwaar bewerkt) is, en je ook daarbij veel beter voor een biologische variant kunt kiezen die daar tegen kan, is olijfolie niet de beste keuze.
Olijfolie kan namelijk niet zo goed tegen hitte, dus alleen als je geduld hebt kan je deze op zich hele gezonde olie gebruiken om in te bakken, en je het vuur niet te hoog opschudt. Overigens is olijfolie koud of lauw, bijvoorbeeld over de salade of tomaten, juist super gezond. Je kan ook bakken in (biologische roomboter, kokosolie of Ghee). En helemaal achteraan vind je gefrituurde producten. Dat is heel lekker, maar in principe super ongezond. Nog een dingetje: gebruik daarvoor in ieder geval geen plantaardige olie uit de supermarkt! Als je toch in olijfolie wil bakken, gebruik dan extra vierge, die kan iets beter tegen hogere temperaturen.
Maar er is nog iets anders, iets wat ik helemaal over het hoofd heb gezien: hoewel iedereen weet dat al het goeds, maar ook al het kwaads, begint bij de wortel, kijken we zo niet naar groente en fruit. Maar sta daar eens bij stil als je op de markt of in de groentewinkel staat en neem eens wat vaker de wortel van de plant, naast de plant zelf. Denk aan (zoete) aardappelen, knollen en wortels.
Samenvattend
Groente en fruit zijn, mits ze aan bovenstaande voorwaarden voldoen, echte super foods. Mijn belangrijkste tip is dan ook: eet je groente en fruit biologisch (of in ieder geval onbespoten. Het enige verschil tussen deze twee is het keurmerk), vers (dus dicht bij huis en seizoensgebonden) en goed (op de juiste temperatuur) bereid. Dan weet je zeker dat ze geen synthetische pesticiden bevatten, maar wel veel gezonde voedingsstoffen.
Waar kan ik nog meer informatie vinden?
Op Internet kan je heel veel informatie vinden zoals adressen van biologische restaurants, biologische winkels en markten, boeren die direct aan de consument verkopen of bedrijven die het bij je thuis bezorgen. Maar ook over hoeveel pesticiden worden gespoten, hoe je producten kan bereiden en lekkere en inspirerende recepten.