De film bij deze blog gaat niet in de eerste plaats over nut of risico’s van het gebruik van gifstoffen bij het telen van voeding, maar over een interessante zoektocht naar een ander, gezonder leven – met name voor de aarde – dat ons misschien tot nadenken aanzet. Dat zou mooi meegenomen zijn…
Waarom wonen we onze kostbare gezonde grond zo uit? Waarom spuiten we gif op onze gezonde, natuurlijke voeding? En waarom eten we voedsel dat in strijd is met wat we honderd duizend jaren hebben gegeten? Wat zijn daarvan de voordelen en wat de risico’s?
Wat is het?
Kunstmest is een synthetische stof die de grond gezonder zou moeten maken. En bestrijdingsmiddelen zijn chemische gifsoorten die planten zouden moeten beschermen tegen ziektes, en kleine en grotere beestjes. Deze vreten de planten op of maken ze ziek. Je hebt afhankelijk van het soort aanval op de plant, diverse bestrijdingsmiddelen: fungiciden (schimmels), herbiciden (onkruid), insecticiden (insecten), nematiciden (rondwormen) en rodenticiden (muizen en ratten). Maar eigenlijk is kunstmest een karikatuur van gezonde, natuurlijke mest en bestrijdingsmiddelen een wapen dat we op onszelf gericht houden.
Wat hebben we er aan?
Wat we er aan hebben, is afhankelijk van aan wie je deze vraag stelt.
De boer
Een boer heeft nu eenmaal andere belangen dan wij, de consument. Kunstmest bijvoorbeeld helpt hem om zijn grond op een gemakkelijkere, goedkopere manier zogenaamd gezond te houden, en bestrijdingsmiddelen beschermen de gewassen tegen ziektes, maar kunnen ernstige ziektes veroorzaken, bij voorbeeld ouderdomsziektes als de Ziekte van Alzheimer..
Wij
De boer heeft vooral te maken met kosten en opbrengst. Bij ons staat gezondheid voorop, of zou voorop moeten staan. Deze belangen zijn in dit geval tegengesteld. Dankzij deze middelen heeft de boet minder werk aan het telen van de planten, of aan het beschermen er van. Wij daarentegen hebben veel liever planten waar geen pesticiden op zitten, simpelweg omdat dat ten koste kan gaan van onze gezondheid. Dus wij hebben er meer last van dan profijt. Waar kies je dan voor?
Wat zijn de risico’s?
Overheid
Daarbij speelt de overheid ook een belangrijke rol. De overheid subsidieert de boeren die deze giftige middelen spuiten, en niet de boeren die dat niet doen. Ook bepaalt de overheid wat ze mogen spuiten en hoeveel. Dat wil zeggen: de overheid bepaalt welke middelen ze mogen gebruiken, en wat het maximum per middel is. Gek genoeg bepaalt niemand (ook de overheid niet) hoeveel middelen boeren mogen spuiten. Bovendien stammen die cijfers uit de oudheid.
Omdat de boeren vaak dezelfde middelen spuiten, ontstaat er immuniteit voor deze gebruikte middelen bij de dieren die ze ingespoten krijgen, dus wordt de boer gedwongen om over te stappen op steeds zwaardere middelen. Om de een of andere reden is de wet die dit regelt al zeventig jaar niet aangepast aan nieuwe omstandigheden. Bovendien controleert de instelling die daarvoor verantwoordelijk is – de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit – vanwege zogenaamde onderbezetting boeren slechts steekproefgewijs.
Boeren
De meeste reguliere boeren spuiten nog gewoon dit gif over onze voeding. Het simpelweg kiezen voor de gemakkelijkste weg is vaak begrijpelijk, maar niet de meest gezonde keuze; gif is simpelweg schadelijk voor je gezondheid. Daarom zijn er steeds meer boeren die het anders aanpakken, ze gaan bijvoorbeeld over op biologisch: ze combineren verschillende planten, waardoor de voedingsproducten op een natuurlijke, dus onschadelijke manier worden beschermd.
Wij
Daardoor bevat groente en fruit in de supermarkt vaak (resten van) bestrijdingsmiddelen, hetgeen een gevaar voor onze gezondheid betekent. Dat kan op termijn zelfs leiden tot diverse ernstige ziektes zoals ouderdomsziektes als de Ziekte van Alzheimer. Maar als we voor gezondheid kiezen, moeten we daar meer voor betalen. Een lastig dilemma dus, vooral als je het niet zo breed hebt.
Welke haken en ogen zitten hier nog meer aan?
Gezondheid
Velen! Om te beginnen: goedkope kunstmest. Daarmee bespaar je kosten, maar dat heeft er wel voor gezorgd dat de grond waarin onze groente en fruit wordt geteeld, steeds meer uitgeput is geraakt. Daardoor bevat het steeds minder gezonde stoffen als mineralen, enzymen, spoorelementen en vitamines, die je dan logischerwijs ook niet terugziet in de groente en fruit op je bord. Maar ook de grootschalige, eenzijdige teelt helpt niet echt om onze voeding gezonder te maken, want dat heeft hetzelfde gevolg. De laatste tien jaar is groente en fruit die je in de supermarkt koopt dus veel minder gezond geworden.
Belangen
Omdat er verschillende partijen, die verschillende belangen hebben, bij betrokken zijn, en de partij die daar scheidsrechter bij is, onze overheid, doorgaans de verkeerde kant kiest, wordt het er eerder slechter op dan beter. Je verwacht het misschien niet, maar ons land bungelt ergens onderaan als het gaat om het spuiten van de hoeveelheden chemische bestrijdingsmiddelen, nog onder zuidelijke landen als ~Griekenland, Spanje en Italië..
De gevolgen zijn desastreus! Zolang je twee verschillende belangen hebt, en de overheid het bedje van de boer zo spreidt dat hij kan doen wat hij wil, gaan zijn belangen altijd voor op die van ons. Dat gaat dus ten koste van onze gezondheid. Als de overheid daarbij limieten oplegt op elke pesticide (er zijn er honderden), maar niet op het aantal dat gespoten mag worden, gaat het fout: hart en verstand gaan dan ieder hun eigen weg.
Wat het helaas erger maakt, is dat er bedrijven zijn die alleen denken in hun eigen belang en niet in het belang van ons, de regels van de overheid maken dat mogelijk. Als het bedrijf alleen maar meer geld en meer macht als doel heeft, worden onze belangen ondergesneeuwd. Een bedrijf als Monsanto is daar een schrijnend voorbeeld van; het is druk bezig om een groot deel van de aarde kapot te spuiten, waardoor veel mensen ernstig ziek worden of zelfs dood gaan. Ook in ons land. De overheid laat dat niet alleen gebeuren, maar werkt er actief aan mee. Een paar jaar geleden is het contract met Monsanto om Glyfosaat weer met vijf jaar verlengd.
Wetten en regels
Je zou verwachten dat onze overheid ons daartegen beschermt, maar niets is minder waar. Partijen als het Voedingscentrum wuiven deze kritiek weg, Dat er zoveel gifsoorten worden gespoten heeft met diezelfde wet te maken: voor elk gif telt een maximum, maar voor het aantal soorten dat je mag spuiten niet. Dat geeft de boeren de mogelijkheid om soms tientallen gifstoffen legaal op een product te spuiten. Helaas helpt schoonmaken meestal niet. En ondanks diverse initiatieven daartoe is de situatie al die jaren niet veranderd.
Als je weet dat elke gifsoort wordt gekoppeld aan ernstige ziektes als bijvoorbeeld kanker, weet je ook dat gif niet bepaald gezond is. Maar als landbouw steeds grootschaliger wordt, kan het bijna niet zonder. Bovendien worden de banden tussen overheid en deze bedrijven steeds meer aangehaald, zodat er steeds meer ongezonde stoffen in onze voeding zitten, en steeds minder goede stoffen als mineralen, vitamines en spoorelementen. Dat heeft te maken met de kettingreactie waardoor sommige planten niet meer groeien zonder deze middelen en dus de lakse – of partijdige – aanpak van de overheid.
Seizoensgebonden en lokaal
Dat, vooral in de winter, onze groente en fruit uit landen komt waar het warmer is dan bij ons, maakt het ook niet beter. Deze landen liggen vaak ver weg, waardoor als ze in ons land aankomen, een deel van de gezonde stoffen eruit is verdwenen. Bovendien zijn de regels daar vaak nog minder streng dan bij ons.
Wat is de oplossing?
In ieder geval niet deze besmette producten eten; ons lichaam ziet deze stoffen namelijk (terecht) niet als voeding, dus die breekt ze niet af, maar slaat ze op verpakt in vet in de maag, rond de vitale organen. Dat lijdt op termijn tot verschillende gezondheidsproblemen, zoals o.a. een blokkade russen de hersenen en de spieren, de ziekte van Alzheimer en kanker.
De oplossing is het omgekeerde van het probleem: eet geen besmette producten. Als je zeker(der) wil weten of je groente en fruit schoon zijn, koop deze voedingsproducten dan niet in de supermarkt, maar in een biologische winkel of op een biologische markt. Je kunt ook bij een biologische boer langs gaan, of je voeding bestellen bij een biologisch bezorgbedrijf.
Op de gifmeter op weetwatjeeet.nl kon je zien welke (en hoeveel) middelen er op producten zitten die in de verschillende supermarkten liggen, maar om de een of andere reden is milieudefensie daar mee gestopt. Het zit ons niet mee!
Wat kunnen we er zelf aan doen?
Niet zo veel, zou je denken. De bal ligt bij de overheid, de multinationals en de boeren. Van de bedrijven en de overheid hoeven we wat dit betreft niet zo veel te verwachten, en van de meeste boeren, zeker die in de armere landen, al helemaal niet; zij ontberen de kennis en de macht (en soms het geld) om hun aanpak te veranderen. Ze weten bijvoorbeeld niet wat de gevolgen zijn van de pesticiden die ze opgedrongen krijgen. Pas als iemand het hen vertelt, zien ze de gevolgen om zich heen en leggen ze het verband. Maar wie gaat dat doen?
Jij hebt die kennis, zeker na deze cursussen wel, en zonder dat je het weet heb je ook een beetje macht; jij kan het anderen vertellen die het nog niet weten. En je kan er naar leven. Je kan dus een voorbeeld zijn voor anderen!
Waar kan ik nog meer informatie vinden?
Het boek The Soup Lies van Hans-Ulrich Grimm is een echte aanrader als het om deze materie gaat.