Ons lichaam huisvest meer dan tien keer zo veel bacteriën als lichaamscellen en het grootste deel van deze bacteriën woont in onze darmen. Onze darmflora is een samenleving van goede en slechte bacteriën die zich daar vanaf je geboorte heeft genesteld. Een heel gezonde situatie zolang ze met elkaar in harmonie leven. Maar deze situatie kan zomaar naar de andere kant doorslaan. Dit kan grote consequenties voor je gezondheid hebben. Dan is het tijd voor probiotica. Wat is het en wat kan je ermee?
Wat is het?
Probiotica betekent letterlijk ´voor leven´. Het zijn levende, goede bacteriën in de darmen. In 1901 ontdekte een Russische wetenschapper dat schadelijke microben in de darmen vervangen konden worden door microben die de gezondheid bevorderen. Sindsdien is daar veel onderzoek naar gedaan.
Uiteindelijk werd in 2014 de meeste recente definitie vastgesteld door de Wereld Gezondheid Organisatie (WHO); ´levende micro-organismen die, wanneer in de juiste hoeveelheid toegediend, de gastheer een gezondheidsvoordeel opleveren´.
Hoe werkt ons spijsverteringssysteem?
De spijsvertering begint als we onze voeding eten en kauwen. Door het kauwen, komt er in de mond het spijsverteringsenzym ‘amylase’ vrij. Dit enzym zorgt voor de eerste de afbraak van voedsel. (zetmeel). Gedurende de hele reis wordt het voedsel verder afgebroken tot steeds kleinere deeltjes. Net zo lang tot ze via het bloed kunnen worden getransporteerd en opgenomen, of in de cellen kunnen worden omgezet in energie.
Vanuit de mond gaat het voedsel verder door de slokdarm naar de maag. In de maag wordt het verder verteerd door maagzuur. De volgende halte is de twaalfvingerige darm. Daar, wordt het maagzuur geneutraliseerd. In de dunne darm worden de voedingsstoffen vervolgens opgenomen in het bloed en in het lymfevocht. In de dikke darm tenslotte, worden de laatste voedingsstoffen opgenomen en verdwint de rest zich in de endeldarm om uiteindelijk te worden uitgescheiden.
Een goede balans tussen de soorten bacterieen zorgt voor een goede vertering. Die vindt vooral plaats in de dunne darm. Daar worden de verteringssappen aan het voedsel toegevoegd om de gezonde voedingsstoffen op te nemen. De bacterien spelen dus een heel belangrijke rol bij de afbraakvan het voedsel.
Hoeveel soorten bacterien bestaan er?
Er zijn ruim 1000 soorten bacteriën bekend, gemiddeld heeft iedermens 100 tot 600 verschillende soorten bacteriën in diverse samenstellingen, in zijn lichaam, waardoor ieder mens een uniek microbioom heeft. Het ‘microbioom’ is de verzamelnaam van alle bacteriën die in het maagdarmkanaal leven. Voor een goede vertering moeten de slechte en goede bacterieen in balans zijn. Het is dus belangrijk een divers microbioom te hebben met zo veel mogelijk verschillende ‘goede’ bacteriën. Daarbij speelt voeding een belangrijke rol.
Wat zorgt voor slechte bacterien?
Ons huidige bewerkte voedingspatroon in het algemeen, en suiker en zoetstoffen in het bijzonder. Aangezien die stoffen overal inzitten, kan je er bijna niet omheen. Maar zoals gezegd, ook een ongezonde leefstijl, waarbij roken en alcohol, maar ook een inactief leven, chronische stress en medicijnen de belangerijkste rol spelen.
Wat zorgt voor goede bacterien?
Biologische, onbewerkte voeding in het algemeen, en gefermenteerde voeding in het bijzonder. Daarbij zijn de bekendste zuurkool, komboucha, yoghurt en kefir, maar er zijn nog heel veel andere producten. Bovendien kan je zelf allerlei producten fermenteren. Daar kan je zelfs cursussen voor volgen. Maar als de balans naar de verkeerde kant doorslaat kan een supletie van probiotica een goed idee zijn.
Fermenteren
Duizenden jaren voor Christus werd voedsel al gefermenteerd. Fermenteren is een manier om voedsel langer te kunnen bewaren zonder koelkast. Pas in 1901 ontdekte de Russische wetenschapper Ilya Ilyich Metchnikoff tijdens zijn reis door de Balkan, dat veel Bulgaren in de boerendorpjes langer leefden dan Bulgaarse stadsbewoners. Ze werden vaak meer dan 100 jaar oud en dat terwijl ze erg arm waren en in een extreem klimaat leefden. Hij ontdekte dat het lag aan de hoge inname van ´zure´ gefermenteerde melk (yoghurt) en andere voedingsproducten en dus de probiotica!
Hoe fermenteer je voeding?
Tijdens het proces zorgen schimmels, bacteriën en gisten (zogenoemde micro-organismen) ervoor dat er drie dingen aan een product veranderen: de smaak, het uiterlijk en de geur. De micro-organismen breken de onderdelen waar voedsel uit bestaat op, waardoor het eten makkelijker verteerbaar wordt.
Het meest gangbare fermentatieproces is anaeroob (zuurstofloos) en met melkzuurbacteriën: deze zetten koolhydraten om in melkzuur, wat de houdbaarheid van je product verlengt. Door het toevoegen van zout creëer je een omgeving waarin alleen melkzuurbacteriën kunnen gedijen.
Hoe weet je of je microbioom in disbalans is?
Dat weet je niet, althans vaak wordt de conclusie niet getrokken. Maar een disbalans kan tot een lekke darm leiden, waardoor allerlei ziekteverwekkers – slechte bacterien, schimmels, etc. – in de bloedbaan terecht kuneen komen. En dat kan weer leiden tot een hausse aan (welvaart)ziektes.
Hoe kan je deze disbalans voorkomen?
Door gezond te eten en drinken. Dat is dus logischerwijs een onbewerkt voedingspatroon met veel en gevarieerde vezelrijke voeding zoals groente en fruit (onbespoten) en weinig of geen geraffineerde suiker en zout, maar ook bewerkte vlees en vleeswaren (eventueel biologisch vlees).
Wat zijn de belangrijkste voordelen?
Als we eten wordt het voedsel afgebroken en omgezet in voor ons lichaam opneembare stoffen. Daarna is het aan de bacteriën in onze darmen (darmflora) om de stoffen op te nemen. Zonder deze positieve bacteriën kan het lichaam niet functioneren.
Je darmflora kan echter onder druk komen te staan als je ongezond eet en ongezond leeft. Het is dus niet alleen ongezonde voeding, maar ook een ongezonde leefstijl die er voor zorgen dat je darmflora steeds meer gaat bestaan uit negatieve bacterien. De ongezonde bewerkte voedingsproducten die we tegenwoordig massaal inslaan, te weinig bewegen, alcohol, roken, zorgen er dus voor dat ons immuunsysteem minder goed functioneert. Dit zorgt er dus voor dat de balans in je darmen doorslaat naar de verkeerde kant.
Probiotica bevatten bacteriestammen die de darmflora positief beïnvloeden. Dit zorgt dus voor een goede darmwerking en een verhoogde weerstand, en het voorkomt lactose intolerantie; diarree als gevolg van antibiotica en allergieën. Er zijn eveneens aanwijzingen die duiden op een verband tussen probiotica en de mentale gezondheid, zoals depressie.
Welke probiotica zijn goed voor je?
Er leven wel honderdvijftig soorten bacteriën in onze darmen en de samenstelling is van mens tot mens net zo verschillende als een vingerafdruk. De meest bekende probiotica families zijn de Lactobacilli en de Bifidobacteria. Welke kan je het beste kiezen in jouw persoonlijke situatie?
Dat hangt er helemaal vanaf waarvoor je de probiotica wil gebruiken; aangezien er veel stammen zijn en elke stam een andere ‘taak’ heeft, is het goed om je te kijken welke stammen, en hoeveel stammen er in een product zitten, want net als bij voeding, is variatie ook hier belangrijk. De hoeveelheid bacteriën wordt meestal uitgedrukt in KVE (kolonie-vormende eenheden), in het Engels CFU (Colony Forming Units).
Een basisvoorwaarde is dat de capsules waar die stammen in zitten, het maagzuur dat ze onderweg tegenkomen, kunnen weerstaan. Daarom is een capsule die pas in de darmen oplost een uitkomst. Verder is het verstandig om te kijken welke hulpstoffen worden gebruikt. Cellulose (vezels die onverteerd het lichaam weer verlaten) en inuline (vulmiddel gemaakt van planten als Cichorei, Artisjok en Asperge) zijn meestal onschuldig.
Wat kan je er zelf aan doen?
Probiotica kan veel goed doen voor je gezondheid, maar het is geen vervanger van een ongezonde leefstijl. Het gaat namelijk om de balans. Dus als je aan de ene kant goede darmbacterieen inneemt en dat aan de andere kant verpest door heel ongezonde voeding tot je te nemen, dan is het water naar de zee dragen en dus zonde van je geld.
Gelukkig ben je daar zelf voor verantwoordelijk; de keuze voor een gezonde leefstijl of een ongezonde kan je zelf maken. Als je ongezond eet en leeft, heeft dat een negatieve invloed op je darmflora, je immuunsysteem en dus je gezondheid. Eet en leef je daarentegen gezond, dan zullen de goede bacteriën vanzelf de overhand krijgen, waardoor je minder kans op allerlei ziektes en kwalen hebt. Om dat stadium te bereiken, kan je dit supplement innemen. Maar je kan ook kiezen voor andere manieren om de balans in je darmen te herstellen.
Conclusie
Als je gezond leeft en eet, kan je microbioom door ziekte, medicijnen en stress (o.a) uit balans raken. Dan kan je daar iets aan doen door een supplement probiotica bijslikken. Als je gezond eet en leeft, is dat niet per se nodig. Als je wil weten of je het al of niet nodig hebt, laat dan bij je huisarts een test doen.