Aardbeien in supermarkten bevatten volgens Trouw en foodwatch zes keer zoveel schadelijke stoffen als ander fruit. Uit steekproeven naar diverse soorten groenten en fruit die vier jaar geleden zijn genomen door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) blijkt eveneens dat elke aardbei is bespoten met gemiddeld zeven tot acht schadelijke stoffen.
Wat is het?
Pesticiden zijn bestrijdingsmiddelen. Die moeten groente en fruit beschermen tegen kleine en grote dieren. Daarbij moeten ze voldoen aan overheidsregels die al decennia geleden zijn vastgesteld.
Wat zijn de risico’s?
Een partij aardbeien bevatte zelfs zeventien verschillende stoffen, zo blijkt uit dezelfde analyse van de NVWA-cijfers door Trouw. De toezichthouder op de veiligheid van ons voedsel greep niet in omdat ‘de regels niet werden overschreden’. Huh?! Dat laat precies zien dat de regels niet kloppen en de consument niet is beschermd tegen inname van te veel schadelijke stoffen.
Wat zijn de regels? Simpel gezegd: op een aardbei is een bepaalde hoeveelheid van een bepaald gif toegestaan. Dat is natuurlijk al vreemd, maar het wordt nog vreemder: er wordt geen enkele beperking gesteld aan het aantal insecticiden op een product. Dus krijg je zes tot wel zeventien keer zoveel binnen als wettelijk is toegestaan, waardoor daarmee je gezondheid wordt aangetast.
Over de risico’s dat bepaalde insecticiden elkaar versterken, weet de wetenschap niets of wil het niets weten. Daar komt nog bij dat de huidige regels uit de vorige eeuw stammen, en er sindsdien veel en veel gevaarlijkere stoffen zijn ontwikkeld (denk aan glyfosaat van Monsanto) en deze regels nogal slapjes worden toegepast. Pas als de hoeveelheid van een insecticide met 50% wordt overschreden, komt de NVWA in actie. Dat wil zeggen, als ze daar voldoende mensen voor hebben…
Om de maximale dosis te bepalen werkt de NVWA onder meer met de ‘mrl’, de maximale residu limiet. Nu mag deze norm ‘met 50 procent worden overschreden vanwege ‘meetonzekerheden’, zo schrijft de Europese voedselwaakhond EFSA. In de praktijk betekent dit dat ‘de NVWA pas ingrijpt als het gehalte hoger is dan twee keer de mrl’, schrijft de toezichthouder in een reactie op vragen. Voor foodwatch een onnavolgbare manier van rekenen omdat er nu fruit in de schappen ligt dat tweemaal zoveel gif bevat als de wettelijke limiet. Goed afspoelen heeft geen zin omdat de schadelijke stoffen in het fruit zijn opgenomen.
Waarom gebeurt er niets?
Het is al jaren bekend dat de opstapeling van bestrijdingsmiddelen geen positief effect heeft, maar er wordt niks mee gedaan. Dat beaamt Lucas Reijnders, biochemicus en emeritus hoogleraar milieukunde aan de Universiteit van Amsterdam. Ook hij vindt dat toezichthouders moeten kijken naar de ‘cocktaileffecten’ omdat de huidige werkwijze niets zegt over gevaren voor de volksgezondheid.
De Gezondheidsraad, een adviesorgaan voor de regering, schreef in 2004 al dat ‘gelijktijdige blootstelling vanuit verschillende bronnen (voeding, water, toepassingen in en rond het huis) systematisch aandacht moet krijgen in de risicobeoordeling van bestrijdingsmiddelen’. Volgens een Europese wet uit 2005 moeten nationale toezichthouders kijken naar de combinatie-effecten zodra de Europese toezichthouder daar een methode voor heeft ontwikkeld. Maar die methode is er nog niet – en dat is natuurlijk onacceptabel.
En dat is niet zo gek, want (1) het is volgens mij onmogelijk om wetenschappelijk vast te stellen hoe de verschillende pesticiden op elkaar in werken. Daarvoor is het aantal variabelen te groot. Of (2) het is niet in het belang van de Nederlandse landbouw, dus houden ze de waarheid liever onder de pet. Conclusie: als de overheid echt voor onze gezondheid op zou willen komen, is er maar een mogelijkheid: stop met ALLE chemische bestrijdingsmiddelen!
Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zegt in een reactie alleen maar dat het altijd goed is om te kijken of de normen voor bestrijdingsmiddelen in etenswaren afdoende zijn. ,,We moeten nu goed kijken wat dat precies inhoudt”, zei Schouten voorafgaand aan haar eerste overleg met haar EU-collega’s. Schouten verwacht nog wel een discussie over de kwestie. ‘Altijd kijkt men periodiek weer naar hoe de normen worden vastgesteld en dat zal nu ook ongetwijfeld gebeuren.’
Wat kan ik daarmee?
Kijk uit wat je eet, en waar je je groente en fruit haalt. Want de informatie die je daarover krijgt is meestal niet waar, zoals we al eerder zagen. Volgens foodwatch zijn die regels bovendien volstrekt onvoldoende. Die zeven tot acht bestrijdingsmiddelen is een gemiddelde. Op één aardbei zijn zelfs zeventien verschillende bestrijdingsmiddelen aangetroffen.
Met de stapeleffecten die deze verschillende stoffen samen op onze gezondheid hebben, houdt de wet nu geen enkele rekening. Daarbij loopt de overheid vele jaren achter op de wetenschap. Daarover luiden we nu samen met toxicologen de noodklok. De minister hoeft niet opnieuw te ‘kijken’ maar moet het dringende advies van toxicologen eindelijk eens in de wet verankeren.’