Wat is het verschil tussen macro- en micronutrienten?

door | Voeding, Voeding Les 3, Voeding Les 4

Nutriënten zijn essentiële gezonde voedingsstoffen. Dat betekent dat het stoffen zijn die je lichaam niet zelf aan kan maken, maar die het wel nodig heeft. Die moet je dus uit voeding halen. Hoe en wat dan? Dat lees je in deze blog.

Wat is het?

De voedingsleer kent twee soorten nutriënten: macronutriënten vet, koolhydraten en eiwitten, en micronutriënten; dat zijn vitamines, mineralen en spoorelementen.

Wat zijn MACRONUTRIËNTEN?

Deze heten macro…, omdat ons lichaam daar relatief veel van nodig heeft om gezond te blijven, denk aan grammen. Micro geeft juist aan dat ons lichaam daar weinig van nodig heeft, die worden bijvoorbeeld uitgedrukt in microgrammen. Maar het betekent dan weer niet dat ze minder belangrijk zijn, in tegendeel zelfs.

Koolhydraten

Koolhydraten zijn net als ‘vetten’ en ‘eiwitten’ een bron van energie. Je kunt ze onderverdelen in suikers, zetmeel en vezels. Ook hier is er sprake van bewerkte en onbewerkte (natuurlijke) koolhydraten. Behalve voor energie hebben we koolhydraten onder andere nodig om ons te kunnen concentreren. De hersenen halen namelijk al hun energie uit glucose. Daarnaast zorgen koolhydraten er voor dat we kunnen ademhalen, ons hart blijft kloppen, dat er hormonen worden aangemaakt en dat onze lichaam op temperatuur blijft. Best belangrijk dus.

Maar…., koolhydraten smaken dus zoet. En aangezien wij als soort ons hele leven zoet hebben gegeten, daar zelfs aan verslaafd zij geraakt, zijn koolhydraten commercieel interessant. Daarom heeft de industrie de natuurlijke koolhydraat (die dus heel gezond is) omgetoverd in een synthetische soort. Die niet gezond is, maar waar wel veel geld mee verdiend kan worden. Daar heeft de koolhydraat zijn slechte imago ook aan te danken: je wordt er dik van. En dat is ook zo. Omdat de vezels eruit zijn gefilterd.

Trage & snelle koolhydraten

Trage koolhydraten danken hun naam aan het feit dat ze trager door het lichaam worden opgenomen. Dat zorgt voor een voller (verzadigd) gevoel, waardoor je voor een langere tijd energie krijgt en minder snel een hongergevoel ervaart. Dat heeft alles te maken met de vezels waar ik het zojuist over had.

 Trage koolhydraten vind je samengevat voornamelijk in gezonde – onbewerkte – producten zoals volkoren producten, zilvervliesrijst, groente, fruit en , (on-geraffineerde) graan en quinoa. Snelle koolhydraten vind je juist in ongezonde – bewerkte – producten zoals producten met (wit) meel, witte rijst, snoep, frisdrank en ijs.

Vetten

 Net als de andere twee macronutriënten, is ook vet een energiebron voor het lichaam. Hoewel dat fabeltje allang is ontkracht, denken veel mensen dat je van vet dik wordt. Dat is niet helemaal waar, want de meeste veten zijn juist heel gezond. Ook hier is er sprake van bewerkt en onbewerkt; bewerkte vetten, zoals bijvoorbeeld transvet, zijn super ongezond, onbewerkte (bijvoorbeeld omega)-vetzuren zijn vooral gezond. Vetten zijn nodig voor de groei van het lichaam, het opnemen van bepaalde vitamines (vitamine A, D, K en E) en ze verzorgen de cellen in je lichaam.

Verschillende soorten vetten

Er zijn drie verschillende vetten:

  1. Verzadigd vet: komt voor in bijvoorbeeld vlees, vis, boter en room.
  2. Transvet: komt voor in bijvoorbeeld snacks, gefrituurd voedsel en gebak.
  3. Onverzadigde vetten: komt voor in bijvoorbeeld olijfolie, avocado’s en noten.

 Vroeger dachten we dat verzadigd vet ongezond was, maar dat is niet in alle gevallen waar, toch is het door de bank genomen beter om onverzadigde vetten in je eetpatroon op te nemen. Met name Omega-3, 7 en 9 zijn heel gezond, evenals olijfolie (maar niet om heet in te bakken). Deze (gezonde) vetten zijn ook handig omdat je anders de vet-oplosbare vitamines (zoals vitamine A en D) niet voldoende binnenkrijgt.

Eiwitten

Eiwitten onderhouden je spieren, huid en organen. Maar eiwitten zijn vooral belangrijk voor je afweersysteem en hormoonhuishouding. Als je normaal, en redelijk gezond eet, krijg je voldoende eiwitten binnen. Ook hier hebben we te maken met een voedingsstof die we dagelijks nodig hebben. Dat betekent voor een voedingsbedrijf dat ze er veel van om kan zetten en dus veel aan kan verdienen. Dus je raadt het al, ook hier zit er verschil tussen producten die je in de supermarkt koopt en die je in de biologische winkel koopt. Houd daar rekening mee.

Wat er in een product zit, zie je op de verpakking. Omdat daarvoor de regels en wetten niet perse gemaakt zijn om ons duidelijkheid te verschaffen, maar eerder om ons in verwarring te brengen, is het goed daar meer over te weten. Daar praten we je later verder over bij.

Wat zijn MICRONUTRIËNTEN?

Micronutriënten zijn essentiële voedingsstoffen die ons lichaam ook hard nodig heeft, maar niet zelf aan kan maken. Daarvoor is het afhankelijk van gezonde voeding, voeding dus waar deze stoffen in zitten. Zoals al eerder besproken is onze reguliere landbouwgrond door intensieve landbouwmethoden, kunstmest en pesticiden zodanig uitgewoond dat er nog maar weinig van deze stoffen in onze grond zit. Daarom bevatten de producten die er op worden geteeld nog maar weinig van deze belangrijke nutriënten.

Het gevolg is dat  ons lichaam langzaam maar zeker ‘verhongert’. Je kan op twee manieren verhongeren: kwantitatief of kwalitatief. Het eerste betekent dat er onvoldoende gezonde voedingsstoffen binnen komen om voldoende energie te leveren voor alle lichaamsfuncties. We worden, met andere woorden, moe, lusteloos. We spreken van kwalitatieve verhongering  als er misschien nog genoeg energie binnenkomt, maar te weinig hoogstaande bouwstenen en micronutriënten. Daarvan merken we zo rond de veertig of vijftig al de gevolgen. Dan hebben we normaal gesproken nog een heel leven voor ons. Kwalitatieve verhongering betekent in de praktijk dat we (ernstig) ziek worden, chronisch ziek.

Wat kan ik daarmee?

 In de eerste les heb je al gezien wat het verschil is tussen bewerkt en onbewerkt: bewerkte producten verzwakken je immuunsysteem waardoor je meer risico loopt om ziek te worden, onbewerkt (natuurlijk) versterkt je immuunsysteem juist waardoor je minder risico loopt om ziek te worden. Micronutriënten zijn in dit geval klein maar (heel) fijn. Juist daarom is het aan te raden voor biologisch te gaan, want daar zitten alle mineralen nog gewoon in.